Ngày nay, thi diều sáo đang được chơi trên khắp đất nước. Tuy nhiên, cội nguồn của sáo diều vẫn là vùng đồng bằng Bắc Bộ. Diều sáo Lào Cai của người đi cày cấy, diều sáo Vũng Tàu của người Thái Bình, diều sáo Ninh Thuận vẫn giữ được hương vị của vùng quê Bắc Bộ. Để giúp bạn đọc đánh giá cao loại hình nghệ thuật này, chúng tôi xin giới thiệu những địa danh thả diều sáo trong các chương trình lễ hội dân gian của quan họ. Festival Diều toàn quốc là lễ hội thả diều quốc tế thường niên, được tổ chức tại vùng biển tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu vào ngày Quốc giỗ (10 tháng 3 âm lịch).
Diều sáo là một trò chơi dân gian phổ biến ở Việt Nam
Diều sáo là một trò chơi phổ biến ở Việt Nam. Hàng năm ở một số vùng có tổ chức cuộc thi diều sáo như trong hội đền Hùng ở thôn Cổ Tích. Lâm Thao, Phú Thọ. Ðây là những chiếc diều thật lớn, bề ngang có khi đến một sải rưỡi tay; và có mang một hoặc nhiều chiếc sáo.
Khung diều làm bằng cật tre, giấy phất vào diều bằng gậy. Diều thả bằng dây mây hay dây thép nhỏ. Sáo diều có 3 loại chính phân theo tiếng kêu: sáo cồng. Tiếng kêu vang như tiếng cồng thu quân; sáo đẩu; tiếng kêu than như tiếng lời than; sáo còi, tiếng kêu the thé như tiếng còi.
Thi diều sáo, Ban giám khảo có thể chấm theo tiếng sáo. Nhưng trước tiên bao giờ cũng phải xem diều có lên bổng. Dây diều căng hay võng, nhất là lúc ở trên không diều có lắc lư đảo ngang đảo dọc hay không.
Thi Diều ở xã Song Vân, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang
Cuộc thi này không trao giải, không tách bạch thắng thua, nhưng người chơi vẫn biết và bái phục chủ nhân của Diều nào to nhất, Sáo nào hay nhất và đặc biệt là Diều nào đỗ lâu nhất. Có con Diều đứng ở trên trời ròng rã 5 ngày 5 đêm.
Ở Song Vân, người ta chỉ chơi Diều đeo một sáo. Chỉ cần nghe tiếng sáo là phân biệt được diều to hay nhỏ.
Hội Diều ngàn tuổi ở làng Bá Dương Nội, xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng, Hà Nội
Hằng năm, cứ đến tháng Ba Âm lịch, dân làng lại nô nức cùng nhau mở hội thi diều để tưởng nhớ công ơn của tướng Nguyễn Cả. Người con của làng đã có công giúp Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân. Ông cùng dân làng luyện tập võ nghệ, làm lễ khao quân và mở hội thi diều.
Ngày Rằm tháng Ba, ngay từ mờ sáng, dân làng đã đứng chật sân đình. Những chủ diều, đầu chít khăn đỏ, lưng thắt đai đỏ, hàng trăm người chỉnh tề trước miếu thờ Diều làm lễ cầu phong. Sau đó, các diều dự thi phải được ban giám khảo chấm trước về mặt hình thức khi đem thả. Trên bầu trời, hàng chuỗi âm thanh của hàng trăm. Chiếc sáo đan quyện với nhau làm người xem mê mẩn.
Từ hàng trăm chiếc Diều, sau ba vòng chấm, chỉ còn 6 chiếc thắng cuộc. Diều thắng cuộc phải hội đủ các yếu tố: bay cao, đứng diều, đúng hoặc lớn hơn kích thước mà ban giám khảo yêu cầu. Về tiếng sáo, có thể là sáo đơn (1 chiếc) hay sáo kép (2, 3 chiếc), nhưng tiếng sáo phải ngân xa âm vang và có những khúc đổ hồi dồn dập.
Cuộc thi kết thúc là lúc trời xẩm tối. Theo yêu cầu của người xem, những Diều được giải, sẽ treo lại trước sân đình tới đêm và đêm đó tiếng sáo lại du dương, hòa trong gió mây sông nước như tiếng vọng về từ quá khứ xa xăm. Bầu trời đêm rằm dường như trong hơn!
