Ném còn là một trò chơi dân gian lâu đời ở dân tộc Thái. Phụ nữ Thái thường cắt mảnh vải thành hình vuông, cạnh dài khoảng 18cm, gấp chéo 4 góc, bên trong nhồi bông hoặc hạt gạo, tượng trưng cho mong muốn no ấm. Sợi dây cũng được may bằng vải, dài khoảng nửa sải tay, một đầu nối vào tâm hình vuông. Những chiếc tua rua cũng được cắt từ vải vụn, có màu sắc tươi sáng, sau đó dán vào 4 góc của quả rồi so le trên dây tạo thành biểu tượng giống hình con rồng. Trong tiếng Thái, nó được gọi là “con cuong” và mang lại sự thịnh vượng và hạnh phúc cho niềm tin vào rồng. Thông thường chỉ có 4-8 gói trái cây nhưng một người khéo tay có thể may được 12 gói trái cây đủ 12 màu.
Trò chơi ném còn truyền thống ở Việt Nam
Với người Việt cổ xưa, trò chơi này thường dành cho giới nữ. Con nhà quý phái, xưa kia là các mỵ nương, con gái Lạc hầu, Lạc tướng. Đối với các dân tộc Mường, Tày, H’mông, Thái… Ném còn là trò tín ngưỡng hấp dẫn nhất của trai gái trong dịp hội xuân.
Quả “còn” hình cầu to bằng nắm tay trẻ nhỏ, được khâu bằng nhiều múi vải màu. Bên trong nhồi thóc và hạt bông (thóc nuôi sống con người; bông cho sợi dệt vải). Quả còn có các tua vải nhiều màu trang trí và có tác dụng định hướng trong khi bay. Sân ném còn là bãi đất rộng, ở giữa chôn một cây tre (hoặc vầu) cao. Trên đỉnh có “vòng còn” hình tròn (khung còn), khung còn một mặt dán giấy đỏ (biểu tượng cho mặt trời). Mặt kia dán giấy vàng (biểu tượng cho mặt trăng). Cả mặt giấy là biểu tượng cho sự trinh trắng của người con gái. Người chơi đứng đối mặt với nhau qua cây còn; ném quả còn lọt qua vòng còn trên đỉnh cột là thắng cuộc.
Địa điểm thường tổ chức trò chơi ném còn
Trò chơi ném còn thường được tổ chức tại một bãi đất bằng phẳng và được chơi theo 2 cách. Cách thứ nhất: Thanh niên nam nữ chưa vợ, chưa chồng thì chơi theo tục tỏ tình, giao duyên. Tục này thường diễn ra vào dịp xên bản, xên mường; ngày xuân. Trai gái ăn mặc chỉnh tề với trang phục truyền thống. Các cô gái chọn một bãi đất bằng phẳng để rủ các chàng trai ra chơi còn. Nam đứng một bên, nữ đứng một bên; thoạt đầu còn tung sang nhau đại trà. Sau dần dần đôi nào phải lòng nhau tự khắc ném cho nhau, hình thức này sau cùng là chơi từng đôi một, thông qua hội tung còn nhiều đôi trở thành chồng, thành vợ của nhau.
Cách chơi ném còn
Mở đầu cuộc chơi là phần nghi lễ, thầy mo dâng hai quả còn làm lễ giữa trời đất, cầu cho bản làng yên vui, mùa màng tươi tốt, nhà nhà no ấm. Sau phần nghi lễ, thầy mo cầm hai quả còn đã được “ban phép” tung lên cho mọi người tranh cướp, khai cuộc chơi ném còn năm đó. Các quả còn khác của các gia đình lúc này mới được tung lên như những con chim én.
Trước khi khép hội, thầy mo rạch quả còn thiêng (đã được ban phép) lấy hạt bên trong, tung lên để mọi người cùng hứng lấy vận may. Người Tày quan niệm hạt giống này sẽ mang lại mùa màng bội thu và may mắn, vì nó đã được truyền hơi ấm của những bàn tay nam nữ (âm – dương).
Ném còn làm cho người trong cuộc hào hứng, người đứng ngoài hò reo cổ vũ khiến không khí cuộc chơi rất sôi nổi, hấp dẫn. Ném còn là trò chơi không những thu hút nam nữ thanh niên mà nhiều người lớn tuổi cũng rất thích. Trò vui này mang ý nghĩa phồn thực, cầu mong giao hoà âm – dương, mùa màng tươi tốt.
